از طراحی تا اجرای یک سازه عمرانی (بخش چهارم)

از طراحی تا اجرای یک سازه عمرانی (بخش چهارم)

در سه بخش گذشته از این سلسله مقالات به  مسائلی مانند حذف پارکینگ به دلیل عدم انطباق سازه طراحی شده با سازه معماری، شانه گیرشدن تیر راه پله، نکات بسیار مهمی در باب اهمیت نقشه کشی سازه، آویز تیر و تاثیر آن در ارتفاع خالص طبقات،  تخریب اعضای سازه ای در اجرا بهینه سازی و شاپ آرماتور پرداختیم. و دیدیم که در حل بسیاری از این مشکلات استفاده از وصله مکانیکی یا کوپلر می تواند راهگشا باشد. در ادامه به تعداد دیگری از مشکلات ایجاد شده ناشی از کم تجربگی مهندسین می پردازیم.در ادامه به نکته بسیار حساس که کمتر به آن توجه می شود می پردازیم.

جدی گرفتن دیتیل راه پله

مشکل بسیار رایجی که در طراحی دیتیل راه پله وجود دارد این است که طراحان سازه معمولاً یا دیتیل مناسب برای اجرای راه پله را نمی دهد یا بدون آن که برای هر پروژه طراحی کنند از پروژه های قبل کپی کرده و در نقشه‌های اجرا قرار می دهند. مشکلی که در اثر کپی کورکورانه دیتیل راه پله اتفاق می‌افتد، این است که در این حالت این دیتیل یا اجرایی نیست و یا با تراکم بسیار زیاد آرماتور در محل اتصال رو به رو می شویم. یعنی چون طراح دیتیل راه پله را یک بار روی کاغذ نکشیده است متوجه نشده است برای مثال بسته های بالا و پایین در یک محل اتفاق افتاده و اکنون درصد بسیار زیاد آرماتور در محل اتصال وجود دارد، که این باعث می شود که درصد آرماتور موجود در مقطع از مقدار مجاز بیشتر باشد.  در تصویر زیر می بینید که در محلی که مشخص شده است، وصله های بالا و پایین در یک نقطه اتفاق افتاده که این باعث بالا رفتن درصد آرماتور در مقطع می شود و حتی اگر درصد بالاتر از درصد مجاز تجاوز نکند، عمل بیرون زدن بتن را با مشکل مواجه می کند که این باعث کیفیت نامطلوب بتن می شود.

 

 راه حل جلوگیری از این اتفاق بسیار ساده است کافیست مهندس طراح پس از طراحی دیتیل پله یک باران را روی کاغذ رسم کنیم و تلاش کنند که محل وصله لایه های بالا و پایین در یک محل اتفاق نیفتد.

استفاده از دیتیل و مصالح رایج

 بسیاری از از طراحان و مهندسینی که تازه وارد این حرفه می شود سعی می‌کنند با استفاده از مصالح به روز و نوین تلاش کنند که وزن سازه را کاهش دهند و سازه را سبک سازی کند که به زعم خود بتوانند در هزینه های کارفرما صرفه جویی کنند برای مثال برای طراحی لرزه ای سازه از بیس ایزولیتور با دمپرها استفاده می کنند تا سازه در برابر زلزله بسیار موفق تر عمل کند. یا برای دیوارها سعی می‌کنند از آجرهای سبک و جدید استفاده کنند تا بتواند وزن سازه را کاهش دهند. نتیجه طراحی با این مصالح روی کاغذ بسیار مطلوب خواهد بود اما در بسیاری از مواقع این مساله از دسترس کارفرما خارج است و یا هزینه و قیمت بسیار زیادی دارد برای مثال استفاده از دمپر ها یا بیس ایزولیتورها وزن سازه را بسیار کاهش می دهد و باعث می شود که سازه در برابر زلزله مقاومت بسیار خوبی از خود نشان دهد اما معمولاً هزینه استفاده از این ابزار به قدری زیاد است پست که صرفه جویی ه ناشی از سبک سازی سازه کاملاً در هزینه ها محو می‌شود. از طرفی دیگر این تکنولوژی ممکن است در کلانشهرهای کشور قابل دسترس باشد اما در شهرستان‌ها به سادگی قابل اجرا و دستیابی نیست. علاوه بر این  تکنولوژی ها نیازمند تیم‌های حرفه‌ای و دوره دیده است که ممکن است هنوز به صورت استاندارد در کشور قابل اجرا نباشد.

در تصویر بالا تعدادی از فناوری های نوین را که می‌توانند افزایش سطح کیفی سازه ها شوند، مشاهده می کنید. این فناوری ها ذاتاً فناوری هایی بسیار مفید هستند و در زلزله خیز ترین نقاط جهان و در حساس ترین ساختمانها استفاده می شوند. اما سوال اینجاست آیا مصالح مطلوب و با کیفیت برای پیاده سازی چنین فناوری هایی در کشور قابل دسترس است ؟ آیا متخصصین دوره دیده مورد نیاز برای پیاده کردن این فناوری ها و نصب صحیح آن ها بر روی سازه این کشور وجود دارند ؟ با فرض اینکه مصالح مناسب در کشور وجود داشته باشد آیا در محلی که سازه قرار است در آنجا ساخته شود این مصالح قابل دسترس هستند؟ در صورت قابل دسترس بودن آیا کارفرما حاضر به پرداخت اضافه هزینه تحمیل شده در اثر استفاده از این فناوری ها می باشد؟

در صورت نیاز به استفاده از از مصالح نوین یا غیر رایج می بایست پیش از از اعمال آنها در نقشه یا بارگذاری با کارفرما تماس گرفته بر رضایت یا عدم رضایت او را برای استفاده از این مصالح جویا شویم. تفکر غلطی که در بین مهندسین تازه کار وجود دارد این است که فکر می کنند برای آنکه نشان دهند که علم و دانش به روزی دارند می بایست از از مصالح و تکنولوژی های جدید استفاده کنند در صورتی که که این طرز تفکر کاملا غلط است. برای آنکه نشان دهید از علم مناسب و به روز بهره مند هستید، باید یاد بگیرید نقشه های قابل اجرا به کارفرما تحویل دهید.

توجه به والپست جان پناه

بحثی که اخیراً بیشتر به آن پرداخته می شود مبحث وال پست ها است. وال پست ها عناصر نگهدارنده دیوارهای میانقابی ما هستند. دیوارهای میانقابی دیوارهای هستند که از جنس های مختلف مثل آجر یا بلوک ساخته می‌شود، نقش سازه ای ندارند و باید در زلزله دوام بیاورند. این دیوارها نباید در هنگام زلزله به سازه سختی تحمیل کنند. نباید باعث قدرت ساز شود و مانع حرکت سازه در برابر زلزله شوند. با این اوصاف وال پست المان نگهداری دیوارهای میانقابی می باشدکه دو نقش دارد: ۱- محافظت از دیوار در زلزله ۲- جلوگیری از دخالت دیوار در رفتار سازه در هنگام زلزله.

  حال که با وال پست بیشتر آشنا شدیم به تعدادی از معایب اجرای وال پست ها اشاره می‌کنیم: در اولین گام به ایرادات اجرایی وال پست در دیوارهای جان پناه می پردازیم. موردی که متاسفانه کمتر به آن توجه می شود. دیوار جان پناه باید بتواند در هنگام زلزله دوام بیاورد، بنابراین به وال پست نیاز دارد.

 در تصویر بالا همان گونه که مشاهده می شود دیوارهای جان پناه به وال پست مجهز نیستند. اگر در این تصویر به دیوار ها بیشتر توجه کنید حتی ما می توانید ترک هایی را در دیوار مشاهده کنید.  و این در حالی است که سازه هنوز در معرض زلزله قرار نگرفته است.  در تصویر زیر نحوه صحیح اجرای وال پست برای دیوار جان پناه دیده می شود. این نحوه اجرا که در دستورالعمل نظام مهندسی آورده شده و در پیوست ششم آیین نامه ۲۸۰۰ به آن اشاره شده این است که ستون نباید در تراز بام تمام شود و باید تا بالای تراز جان پناه ادامه پیدا کند تا با قرار دادن وال پست بتوان دیوار را مهار کرد.

 مورد دیگری که در مورد وال پست ها بسیار مهم است اما متاسفانه بسیار شاهد هستیم که رعایت نمی شود پیش بینی صفحه نصب پیش از بتن ریزی در محل قرارگیری دیوارهای میانقابی است. و اوضاع زمانی وخیم تر می شود که برای قرار دادن صفحه نصب وال پست دست به سوراخ کردن تیر می زنند تا میلگردهای صفحه نصب والپست در درون دیوار قرار گیرد. تخریب یک عضو اصلی برای نصب یک عضو فرعی یعنی آسیب جدی به سازه. در صورتی که صفحات نصب وال پست ها پیش از بتن ریزی در درون تیر قرار داده نشود، می بایست به جای سوراخ کردن و قرار دادن آرماتور ها از کاشت آرماتور استفاده کنیم  که عملیاتی بسیار هزینه‌بر و زمان بر است. بنابراین باید در نقشه های اجرایی صفحه های نصب والپست پیش بینی شود و در هنگام اجرا نیز به الزام نصب این اعضا توجه شود و پیش از بتن ریزی این صفحات قرار گیرند. در تصویر زیر یکی از این صفحات که در بتن قرار داده شده را می بینیم.

 

دیدگاه ها (0)